Door: Sybil | Datum: 26-10-2009 | Laatst gewijzigd: 26-10-2009 | Gezondheid

Publicatie Nr. Jaargang 2009 Rubriek online only Auteur C. Serrarens, J. Hansen Pagina's

Eerdere aanbevelingen IGZ slechts ten dele overgenomen

Ondanks eerdere oproepen tot verbetering zijn werkgroepen die behandelrichtlijnen samenstellen nog steeds vatbaar voor beïnvloeding door de farmaceutische industrie. Doordat de groepen op veel verschillende manieren werken, is die beïnvloeding bovendien lastig te herkennen. Dat blijkt uit onderzoek door de Inspectie van de Gezondheidszorg.

In mei 2007 verscheen een kortschrift van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), getiteld ‘Invloed van de farmaceutische industrie op behandelrichtlijnen’. Daarin concludeerde de inspectie dat er sprake was van (indirecte) invloed vanuit de farmaceutische industrie op de totstandkoming van behandelrichtlijnen. De inspectie deed aanbevelingen, die moesten leiden tot meer transparantie rondom de banden van richtlijnontwikkelaars met farmaceutische bedrijven. In 2008 en 2009 heeft de inspectie een vervolgonderzoek uitgevoerd.
Uit dat onderzoek blijkt opnieuw dat er sprake is van beïnvloeding. Het komt voor dat de farmaceutische industrie geneesmiddelen goedkoop aanbiedt als methode voor beïnvloeding van richtlijnwerkgroepen. Ook onderhoudt de farmaceutische industrie banden met individuele werkgroepleden. Daarnaast komt het voor dat de farmaceutische industrie wordt uitgenodigd om te pleiten voor opname van hun geneesmiddelen in een richtlijn.
De mate waarin deze beïnvloedingsmechanismen aanwezig zijn en effect hebben, verschilt sterk per richtlijn. Dit is onder andere een gevolg van de sterk verschillende werkwijzen, procedures en waarborgen bij verschillende richtlijnopstellers en werkgroepen. Daarnaast leiden deze sterk verschillende werk¬wijzen en procedures ertoe dat beïnvloeding moeilijk te herkennen is.
Belangenverklaringen worden niet door alle werkgroepen gebruikt en zijn niet uniform, niet gedetailleerd en niet openbaar. Zowel binnen als tussen werkgroepen blijken grote verschillen te bestaan in de hoeveelheid banden tussen werkgroepleden en de farmaceutische industrie. Ten slotte concludeert de inspectie dat het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO de aanbevelingen een jaar na het verschijnen van het kortschrift slechts in beperkte mate hebben overgenomen.

Werkgroepen die behandelrichtlijnen samenstellen zijn nog steeds vatbaar voor beïnvloeding door de farmaceutische industrie

Maatregelen
Op grond van deze conclusies beveelt de inspectie verschillende partijen aan om maatregelen te nemen. De landelijke richtlijnontwikkelaars NHG, CBO, LEVV, het Trimbos-instituut en IQ healthcare dienen een ‘richtlijn voor richtlijnontwikkeling’ op te stellen, waarin een kader wordt gesteld voor bepaalde aspecten van richtlijnen. Verder dienen deze landelijke richtlijnontwikkelaars een model voor een belangenverklaring op te stellen. Alle richtlijnopstellers dienen expliciet en aantoonbaar te werken volgens de methode van evidence based richtlijnontwikkeling. Richtlijngebruikers dienen richtlijnen te hanteren die volgens deze methoden zijn opgesteld.
Deze maatregelen zijn erop gericht om onder opstellers en gebruikers van behandelrichtlijnen meer bewustzijn te creëren over de mogelijke invloed van de farmaceutische industrie op de totstandkoming van behandelrichtlijnen en die invloed te beperken. De inspectie zal de naleving van de maatregelen volgen.

Risico
Het belang van het onderzoek van de inspectie ligt in het risico dat ongewenste beïnvloeding van behandelrichtlijnen veroorzaakt. Als de totstandkoming van behandelrichtlijnen wordt beïnvloed door de farmaceutische industrie, kan dat ertoe leiden dat in een richtlijn niet het meest geschikte geneesmiddel wordt opgenomen. In plaats daarvan wordt dan het geneesmiddel aanbevolen dat onderwerp is van de sterkste beïnvloeding. Doordat veel richtlijnen op grote schaal worden gebruikt, heeft dergelijke beïnvloeding een groot bereik en wijdverbreid effect. Daarnaast kan beïnvloeding een negatieve invloed hebben op het draagvlak van richtlijnen onder beroepsbeoefenaren en op het maatschappelijk vertrouwen in de gezondheidszorg. Ook kan het leiden tot hogere kosten dan nodig.

Lees verder op: www.medischcontact.artsennet.nl